کد مطلب:41617 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:28

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

آيا داوري حضرت داودغ كه در سورة ص، آية 24، به آن اشاره شده، اشتباه بود؟ چرا؟ منظور از آزمايش آن حضرت چه بود؟

به اعتقاد شيعيان پيامبران الهي از گناه و خطا چه عمدي و چه سهوي پيش از نبوت و بعد از آن معصوم و مصون هستند.

عصمت حالتي است كه شخص را از قرار گرفتن در خطا و گناه باز ميدارد، بنابراين براي پيامبران دو نوع عصمت مطرح است. يكي عصمت عملي است كه مصونيت از گناه ميباشد و ديگري عصمت علمي است كه عصمت از خطا و اشتباه بر آن اطلاق ميشود. و هر كدام از اينها داراي مراحلي هستند كه عبارتند از: 1ـ مصونيت در گرفتن وحي الهي; 2ـ مصونيت در تبليغ و بيان اصول و فروع دين; 3ـ مصونيت از گناه (خواه انجام حرام باشد يا ترك واجب); 4ـ مصونيت از خطا در امور ديگري همچون اشتباه حواس در تشخيص امور مربوط به زندگي خود يا اشخاص ديگر.( ر.ك: منشور جاويد، آيةا... جعفر سبحاني، ج 5، ص 30 و 31، انتشارات اسلامي وابسته به جامعة مدرسين حوزة علمية قم. )

عصمت علمي شامل مرحله اول و دوم و چهارم ميشود كه خداوند متعال علم غيب را در اختيار فرستادگاني كه مورد رضاي او هستند قرار ميدهد، همچنين مأموراني را از پس و پيش، مراقب پيامبران خود قرار ميدهد تا آنها اوامر الهي را درست ابلاغ كنند; از اين رو چون پيامبران به واسطة مأموراني تحت نظارت الهي قرار دارند، لازم ميآيد كه آنها هم در دريافت وحي، و هم در ارائه آن به مردم معصوم باشند; چنانكه خداوند متعال ميفرمايد: داناي نهان است، و كسي را بر غيب خود آگاه نميكند، جز پيامبري را كه از او خشنود باشد كه ]در اين صورت[ براي او از پيش رو و از پشت سرش نگهباناني خواهد گماشت تا معلوم بدارد كه پيامهاي پروردگار خود را رسانيدهاند; و ]خدا[ بدانچه نزد ايشان است، احاطه دارد و هر چيزي را به عدد شماره كرده است. (جن، 26 ـ 28) بنابراين، از آنجا كه پيامبران الهي از عصمت علمي برخوردارند از خطا و اشتباه مصون هستند و حضرت داودغ در قضاوت خود اشتباه نكرد; بلكه تنها ترك اولي از او سرزد و ترك اولي نيز عدم توجه حضرت داود و قضاوت او پيش از شنيدن سخن طرف مقابل بود و ناديده گرفتن پاسخ طرف مقابل گناهي نبود كه با عصمت پيامبران مخالفت داشته باشد و خطا و نسيان نيز نبود; بلكه رأي آن حضرت بر فرض صحت سخن شاكي بود، يعني هر پرسشي را كه فردي طرح كند، ميتوان به صورت قضيه مشروط به آن پاسخ داد و آن اين كه اگر پرسش صحيح باشد، پاسخ آن اين است.

دليل بر اين حقيقت كه آن حضرت دچار گناه يا خطا و نسيان نشده اين است كه قرآن كريم او را پس از چنين قضاوتي به داشتن مقام والا و سرانجام نيكو ياد كرد، و سپس فرمان ميدهد كه به عنوان خليفة خدا در زمين، ميان مردم داوري كند; فَغَفَرنا لَهُ ذَلِكَ و اِنَّ لَهُ عِندَنا لَزُلفيَ و حُسنَ مَ ?‹اب; (ص، 25) ما اين عمل را بر او بخشيديم، و او نزد ما داراي مقام والا و آيندة نيك است.( ر.ك: الميزان، علامه طباطبايي;، ج 2، ص 137، مؤسسة اعلمي للمطبوعات، بيروت / مباني رسالت انبيا در قرآن، عبدالله نصري، ص 226، نشر سروش. )

و اينكه حضرت داودغ طلب توبه و استغفار از درگاه خداوند كرد، با عصمت ايشان منافاتي ندارد، چون گناه براي انسانهاي معمولي عبارت است از انجام دادن محرمات و ترك واجبات; ولي براي پيامبران الهي و امامان معصوم: كه با اختلاف درجاتشان در اوج كمال و قرب الهي قرار داشتهاند، گناه مفهومي وسيعتر دارد و ترك اولي را نيز شامل ميشود; زيرا آنان براي خود وظايفي فوق وظايف ديگران قائل بودند و چه بسا هرگونه توجه به غير خدا و معبود و محبوبشان را گناهي بزرگ ميشمردهاند از اين رو در مقام عذرخواهي برميآمدند. پس عصمت آنها به اين معنا نيست كه از هر كاري كه بتوان آن را بهگونهاي گناه ناميد ـ حتي ترك اولي ـ مصون باشند; بلكه مقصود، مصونيت از همان گناه به معناي ترك واجبات و انجام دادن محرمات است; مانند آن كه وقتي حضرت امام عليـ وضع زندگي بچههاي ـ يتيم فردي را كه در ركاب او جهاد كرده و شهيد شده بود، مشاهده كرد، احساس گناه كرد و خود را سرزنش كرد و...( ر.ك: آموزش عقايد، آيةا... مصباح يزدي، ص 77، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي / تنزيه الأنبيا، محمدهادي معرفت، مؤسسة انتشاراتي التمهيد، قم. )

خداوند متعال، حضرت داودغ را همانند ساير انسانها و پيامبران مورد آزمايش و امتحان قرار داد.

اصولاً امتحان يك سنت عام الهي است و شامل تمام انسانها ميشود، قرآن كريم ميفرمايد: اَحَسِبَ النّاسُ اَن يُترَكوا اَن يَقولوا ءامَنّا و هُم لايُفتَنون # و لَقَد فَتَنَّا الَّذينَ مِن قَبلِهِم; (عنكبوت، 2و3) آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم، رها ميشوند و مورد آزمايش قرار نميگيرند؟ و به يقين، كساني را كه پيش از اين بودند، آزموديم... بنابراين اصل امتحان الهي از مسلّمات قرآني است و در اين جهت تفاوتي بين پيامبر و غيرپيامبر نيست، و امتحان براي رشد، تقويت، پرورش در راستاي رسيدن به كمال و نزديك شدن به درگاه خداوند متعال و مراحل عالي ميباشد.( ر.ك: منشور جاويد، همان، ج 1، ص 261. )